Uyku ve Beyin Sağlığı

Başta narkolepsi olmak üzere, tüm uyku bozuklukları beyinde olumsuz etkiye sahiptir. Uyku tüm canlılar için büyük bir öneme sahiptir. Çünkü beyin sağlığı başta olmak üzere canlıların vücudu için gerekli olan önemli hormonlar uyku sırasında beyin tarafından salgılanır. (1)

Ortalama 80 yıl yaşayan bir bireyin 20 yılı uykuda geçer. Uyku yalnızca basitçe bir enerji toplama olayı değildir. Vücut için hayati öneme sahip olan hormonların salgılandığı bir dönemdir. Birçok kişi önemli işlerini tamamlamak adına uykularından feragat ederler. Ancak bu durum sonrasında bu kişilerde çeşitli hastalıklar baş gösterir.

İdeal uyku süresi yetişkin insanlarda 7-8 saat aralığındadır. Çocuklarda bu süre daha fazladır. İlerleyen yaşlarda uykuya olan ihtiyaç giderek azalır. Uykunun zamanlaması da oldukça önemlidir. Sürekli yapılan gündüz uykusunun yarardan çok zararı vardır. Örneğin melatonin ve büyüme hormonunun salgılanması ancak gece uykusunda mümkündür. (2)

Uykunun Beyin Sağlığına Etkileri

Uyku bozukluğu, vücut için gereken hormonların yeterli miktarda salgılanmaması anlamına gelir. Büyüme hormonu derin uyku fazında salgılanır. 7-8 saatlik bir uyku diliminde 4 kez büyüme hormonu salgılanır. Eğer bu döngü sayısı azalırsa, büyüme hormonunun salgılanma oranı da düşer. (3)

Büyüme hormonu:

• Kemiklerin güçlenmesi için gereklidir.
• Kas dokusunun artmasını sağlar.
• Yağ yakım hızını artırır. Böylece vücut yağlarında azalma gözlemlenir.
• Protein üretiminin artmasını sağlar. Böylece doku ve organların tamiri için gereken protein miktarı sağlanmış olur.
• Pankreasın insülin salgılamasını sağlar. Böylece kan şekeri düzenlenmesi sağlanmış olur.
• Bağışıklık sisteminin güçlü olması için büyüme hormonu kesinlikle gereklidir. (4)

Düzenli uyku sağlandığında, çocuk ve genç erişkinlerde büyüme hormonu sağlıklı bir şekilde salgılanır. Böylece vücut hücresi üretimi artar. Aynı zamanda protein parçalanma düzeyi düşer. Düzenli uyku sonrasında beyin daha sağlıklı bir şekilde faaliyetlerine devam eder.

Uyku Döngümüz Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Uykusuzluk sonrasında büyüme hormonunun yeterli miktarda salgılanmaması sonrasında vücut fonksiyonlarını yeterince yerine getiremez. Konsantrasyon bozukluğu, sürekli halsiz hissetme ve sonrasında da bazı hastalıkların meydana gelmesi, uyku döngüsünün düzensiz olmasından kaynaklanır.

Uykuya dalamama büyük bir sorundur. Vücutta bir şeylerin ters gittiğinin göstergesidir. Uyku testi ile bu sorunun kaynağı tespit edilebilir.

Sağlıklı Uyku Nasıl Olmalıdır?

Uykuya dalamama sorunlarının çözümü için nöroloji doktoruna başvurmak gerekir.

Uyku düzeni sağlanması, aynı zamanda sağlıklı uyku anlamına gelir. Sağlıklı bir uyku için 7-8 saatlik uyku düzeninin sürekli olarak sağlanması gerekir. Uyku düzeninin sürekli olarak sağlanması için ise düzenli olarak egzersiz yapmak, stresten uzak durmak ve zararlı alışkanlıkların terk edilmesi gerekir.

Sağlıklı bir uyku için akşam saatlerinde uyumak ve sabah saatlerinde uyanmak gerekir. Hava karardığında uyumak ve aydınlandığında uyanmak, sağlıklı bir uykunun göstergesidir. Çünkü vücudun biyolojik saati bu duruma göre ayarlıdır.

Referans:

1. Miro E, Cano MC, Espinozo FL, et al. Time estimation during prolonged sleep deprivation and its relation to activation measures. J Human Factors and Ergonomics Society 2003; 45: 148-159.
2. Koban M, Swinson KL. Chronic REM-sleep deprivation of rats elevates metabolic rate and increases ucp1 gene expression in brown adipose tissue. Am J Physiol Endocrinol Metab 2005; 289: 68-74
3. Jorgensen JO, Pedersen SA, Thuesen L, et al. Beneficial effects of growth hormone treatment in GH-deficient adults. Lancet 1989; 1:1221-5.
4. Salomon F, Cueno RC, Hesp R, Sönksen PH. The effects of treatment with recombinant human growth hormone on body composition and metabolism in adults with growth hormone deficiency. N Eng J Med 1989;321:1797-1803.